Technologia druku 3D staje się coraz tańsza i coraz bardziej powszechna. Drukarki są coraz bardziej niezawodne, a oprogramowanie wspierające projektowanie oraz realizowanie wydruków jest wciąż rozwijane, aby ten proces umożliwić jak najłatwiejszym i intuicyjnym. Jednocześnie technologia ta wciąż raczej kojarzona jest z entuzjastami, którzy hobbystycznie tworzą i dzielą się projektami 3D w specjalistycznych serwisach. Aby przełamać to stereotypowe wrażenie Dział adaptacji Biura ds. Osób z Niepełnosprawnościami UW, w ramach projektu „Uniwersytet dla wszystkich – Level up” podjął się zbadania możliwości zastosowania technologii druku 3D w konkretnym zastosowaniu służącym wspieraniu edukacji, samodzielności i niezależności osób niewidomych.
Punktem wyjścia dla tego działania było wieloletnie doświadczenie działu adaptacji BON UW w zakresie tworzenia adaptacji materiałów dydaktycznych, oraz tyflografiki dla osób z niepełnosprawnościami wzroku, a także wiedza i umiejętności specjalistów oraz brajlistów pracujących w BON. Zespół ten został poszerzony o specjalistę w zakresie technologii 3D i projektowania modeli trójwymiarowych.
Utworzenie pracowni druku 3D poprzedzone zostało szeregiem wizyt studyjnych w różnych ośrodkach zajmujących się drukiem 3D. Uruchomienie pracowni wspierali także specjaliści z Centrum Druku 3D w Makerspace@UW prowadzonym przez Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego w Centrum Nowych Technologii ‘Ochota’.
Wraz z poszerzaniem potencjału sprzętowego realizowaliśmy działania związane ze zbadaniem i poszerzeniem wiedzy w zakresie potrzeb i oczekiwań osób z niepełnosprawnościami wzroku, w szczególności osób niewidomych. Przebieg i efekty tych badań zostały przedstawione w oddzielnym opracowaniu „Raport z badania możliwości zastosowania technologii druku 3D w tworzeniu planów i map dotykowych służących nauce orientacji przestrzennej i wykorzystania modeli przestrzennych w edukacji osób niewidomych.”.
Badaniom towarzyszyły kolejne projekty realizowane w tworzonej pracowni druku 3D. Najpierw o charakterze testowym, z czasem coraz częściej konkretnych modeli lub tyfloplanów. Wydruki te podlegały ocenie i weryfikacji, a po ich zaakceptowaniu były publikowane poprzez udostępnienie plików przygotowanych do druku 3D w serwisie CEWIS wraz z kompletem informacji pomocnych do ich samodzielnego wydruku.
Jak najlepsze wykonanie wydruków wymaga przygotowania drukarki, filamentów, nadzorowanie wydruku i jego wykończenia. Przydatna jest także wiedza z zakresu rozwiązywania typowych problemów występujących podczas druku.
W niniejszym poradniku zebrane zostały informacje i porady pomagające w samodzielnym wykonywaniu wydruków, oraz rozwijające wiedzę w tym zakresie. Zawarliśmy wskazówki ułatwiające także samodzielne tworzenie projektów, w szczególności takich, których odbiorcami mają być osoby niewidome i słabowidzące.
W drugiej części poradnika zebrane zostały rozwiązania i detale dotyczące faktur, oznaczeń i rozwiązań, które zostały wypracowane w efekcie badań i przeprowadzonej weryfikacji. Rozwiązania te są bezpośrednio związane z zastosowaną technologią (technologia przyrostowa FDM), oraz przeznaczone są do tworzenia tyfloplanów i innych pomocy dla osób niewidomych. Mamy nadzieję, że wypracowane rozwiązania będą przyczyniać się do upowszechniania technologii druku 3D w szczególności do wspierania edukacji, samodzielności i niezależności osób niewidomych.
(ze wstępu do publikacji)
Rzepecki Sławomir, Kmiecik Paweł „Wytyczne do tworzenia map i modeli 3D oraz zastosowania druku 3D do wspierania
osób niewidomych. Standardy do tworzenia tyfloplanów i modeli w technologii druku 3D dla studentów Uniwersytetu Warszawskiego”, Warszawa, 2023.
