Adaptacja miejsca pracy – co to znaczy?
Osoby słabowidzące są grupą bardzo zróżnicowaną pod względem potrzeb związanych z widzeniem. W związku z tym zarówno miejsce do pracy, jak i materiały, z których korzystają osoby słabowidzące, powinny uwzględniać wszystkie indywidualne preferencje, wynikające z trudności i potrzeb wzrokowych.
Adaptacja miejsca pracy – polega na uwzględnieniu wszystkich potrzeb i preferencji wzrokowych osoby słabowidzącej, od ustawienia biurka (blisko lub daleko od okna, a nawet tyłem do niego) przez wykorzystanie pomocy nieoptycznych i zorganizowanie przestrzeni na blacie, po zastosowanie i efektywne wykorzystanie pomocy optycznych. Adaptacja powinna być funkcjonalna i przyjazna dla osoby słabowidzącej.
Jedną z konsekwencji wielu schorzeń prowadzących do słabowzroczności jest nadwrażliwość na światło (światłowstręt). Intensywne światło słoneczne czy sztuczne oświetlenie górne w pomieszczeniach jest nie tylko źródłem dyskomfortu dla osób słabowidzących, ale pogarsza wyrazistość widzenia. Intensywne, rażące światło odbite od gładkich powierzchni, takich jak: błyszcząca podłoga, lustro, błyszczące blaty biurek, może powodować olśnienia.
Dobrym i funkcjonalnym rozwiązaniem jest możliwość regulacji ilości wpadającego światła poprzez zamontowanie w oknach rolet lub żaluzji. Górne światło, najlepiej mieszane (żarowe i jarzeniowe) lub halogenowe powinno mieć osłony i regulację natężenia.
Osoby z silnym światłowstrętem, aranżując przestrzeń do pracy, powinny uwzględnić właściwe miejsce biurka w pomieszczeniu. Zaleca się, aby znajdowało się ono z dala od okna, a niekiedy nawet ustawione tak, aby osoba siedziała tyłem do okna. Ponieważ zdecydowana większość osób słabowidzących, także tych z nadwrażliwością na światło, potrzebuje do pracy dodatkowego oświetlenie w postaci lampki na biurku, to problem zasłaniania sobie światła, gdy siedzi się tyłem do okna, nie istnieje.
Pomoce nieoptyczne ułatwiające pracę wzrokową osobom słabowidzącym
Jedną z podstawowych pomocy nieoptycznych jest dodatkowe źródło światła. Dobra lampka ze światłem ledowym, o zimniej lub ciepłej barwie światła (w zależności od preferencji osoby słabowidzącej), z ruchomym, elastycznym ramieniem, umożliwiającym nakierowanie źródła światła bezpośrednio na tekst, będzie dużym wsparciem w czytaniu i pisaniu.
Warto pamiętać, że najczęstszym następstwem schorzeń wzroku i uszkodzeń układu wzrokowego jest znacznie obniżona ostrość. Jej konsekwencją jest zmniejszenie dystansu od oczu do czytanego tekstu. Zbyt mocne pochylanie się nad książką skutkuje dużą męczliwością, bólem pleców, ramion i karku, wywołanym nienaturalną pozycją ciała w trakcie czytania. Jedną z prostszych pomocy nieoptycznych znacznie poprawiających komfort pracy wzrokowej jest podstawa pod tekst z regulowanym kątem nachylenia. Ułożenie książki na podstawce pozwala zachować w miarę wygodną pozycję ciała w trakcie czytania z jednocześnie nie zwiększając odległości pomiędzy tekstem a oczami osoby czytającej.
Pomoce optyczne dla osób słabowidzących – najprostsze rozwiązania ułatwiające czytanie
Obniżonej ostrości wzroku do bliży, wynikającej ze słabowzroczności, najczęściej nie da się skorygować zwykłymi okularami. Potrzebne są wówczas soczewki umożliwiające wielokrotne powiększenie. Takie rozwiązanie umożliwiają lupy. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele rodzajów lup. Są wśród nich lupy: z rączką, na podstawce, podświetlane, kieszonkowe, do zawieszenia na szyi itp. Warto wiedzieć, że „zwykłe” nieprofesjonalne lupy są raczej rozwiązaniem doraźnym, głównie ze względu na niską jakość i małe moce soczewek, dających niewielkie powiększenie.
Zaletami lupy, zwłaszcza podświetlanej są: jej rozmiar (można bez kłopotu nosić ją w plecaku lub torebce) oraz własne światło zasilane wymiennymi bateriami (ułatwiające percepcję wzrokową), a przede wszystkim uzyskanie dowolnego powiększenia, nawet dwunastokrotnego. Wadą jest stosunkowo małe pole widzenia. Im większe powiększenie, tym mniejsza soczewka, a tym samym mniejsze pole widzenia, co niewątpliwie wpływa na wolniejsze tempo czytania i dużą męczliwość.
Efektywnego korzystania z lupy trzeba się po prostu nauczyć. Dla przykładu – czytając z lupą z rączką, należy znaleźć właściwą ogniskową, czyli odległość lupy od tekstu, a by zwiększyć nieco pole widzenia, warto zbliżyć oko do lupy nie zmieniając jej odległości od tekstu.
Dla osób, które mają trudność z utrzymaniem lupy w ręku i/lub ustawieniem właściwej ogniskowej, sprawdzą się lupy na podstawce, czy lupy typu „kamień”, które stawiane na tekst, nie wymagają od użytkownika poszukiwania najlepszej odległości.
Alternatywą dla lup mogą być okulary lupowe. To wmontowane w oprawki okularowe soczewki powiększające. Zaletą okularów lupowych jest nie tylko duże powiększenie, takie jakie można osiągnąć w dużej mocy lupach, ale także stosunkowo duże pole widzenia. Takie rozwiązanie sprawia, że osoba słabowidząca, korzystająca z okularów lupowych ma wolne ręce, w przeciwieństwie do sytuacji, w której korzystałaby z lupy z rączką. Największą wadą okularów lupowych jest niewielka odległość tekstu od oczu, co jest niekiedy trudne do zaakceptowania przez osoby słabowidzące.
Profesjonalnym doborem lup, okularów lupowych, pryzmatycznych, czy lornetkach zajmują się rehabilitanci wzroku/terapeuci widzenia osób słabowidzących.
Każda osoba słabowidząca może skorzystać z bezpłatnego doboru pomocy optycznych w Centralnej Przychodni Rehabilitacyjno-Leczniczej Polskiego Związku Niewidomych w Warszawie. Lupy, okulary lupowe, monookulary, okulary pryzmatyczne i lornetkowe są częściowo lub całkowicie refundowane przez NFZ.
Aby zapisać się do rehabilitanta wzroku osób słabowidzących wystarczy skierowanie do przychodni na dobór pomocy optycznych, wystawione przez lekarza okulistę w ramach NFZ.