W ramach współpracy pracowników Wydziału Neofilologii UW z BON oraz zastosowaniu technologii druku 3D, utworzony został zestaw materiałów dydaktycznych dla studentów kierunków studiów oferowanych na Wydziale. W pierwszej fazie przygotowane zostały materiały, które będą wykorzystywane na zajęciach związanych z wymową, takich jak fonetyka (teoretyczna i praktyczna) czy fonologia, ale także historia języka czy metodyka nauczania języków obcych.
Pomysł opracowania materiałów dydaktycznych został zainspirowany obecnością na moich zajęciach niewidomego studenta, co spowodowało konieczność przemyślenia i przedefiniowania sposobu prowadzenia zajęć tak, aby student mógł z nich w pełni korzystać. Kontakt z pracownikami BON uświadomił nam jakie możliwości stwarza technologia druku 3D pozwalająca na tworzenie trójwymiarowych modeli pozwalających na zapoznanie się z nimi za pomocą dotyku. To zaowocowało stworzeniem modelu organów artykulacyjnych (zdj. 1), który, dzięki wypukłościom, pozwala na zapoznanie się z układem artykulatorów oraz ich funkcją, a także na prześledzenie całego procesu artykulacji dźwięku. Dodatkowo na planszy wykorzystano dwa różne wzory dla rozróżnienia artykulatorów nieruchomych (powierzchnia gładka) i ruchomych (powierzchnia ze żłobieniami). Dzięki temu modelowi cały proces jest o wiele prostszy do wyjaśnienia studentom niewidomym i słabowidzącym.
Podobnie nieocenione dla wspierania edukacji studentów niewidomych i słabowidzących są tablice z diagramami samogłosek polskich czy angielskich (zdj. 2). Tablice umożliwiają zobrazowanie kształtu owego diagramu oraz umiejscowienie poszczególnych dźwięków w różnych językach. Jest to kluczowe dla zrozumienia różnic pomiędzy wymową owych dźwięków w różnych językach i tym samym do ich poprawnej wymowy. Zastosowany druk daje studentom także możliwość zapoznania się z kształtami symboli fonetycznych używanych w międzynarodowym standardzie IPA oraz ich odpowiednikami stosowanymi w alfabecie Braille’a.
Druk 3D umożliwił także na stworzenie siatki z kształtem diagramu samogłosek oraz symbolami używanymi w poszczególnych językach w formie wpinek (zdj. 3). Ten model ma jeszcze bardziej uniwersalne zastosowanie, ponieważ może być używany nie tylko w edukacji studentów niewidomych i słabowidzących, ale także w pracy ze wszystkimi studentami w podejściu wielozmysłowym.
Zdjęcie 1. Schematyczny model organów artykulacyjnych umożliwia zapoznanie się z układem artykulatorów oraz ich funkcją, a także na prześledzenie całego procesu artykulacji dźwięku.
Zdjęcie 2. Tablice z diagramami samogłosek polskich i angielskich. Na diagramach oznaczono położenie samogłosek oraz ich oznaczenie symbolami fonetycznymi używanymi w międzynarodowym standardzie IPA oraz ich odpowiednikami stosowanymi w alfabecie Braille’a.
Zdjęcie 3. Siatka z kształtem diagramu samogłosek oraz symbolami używanymi w poszczególnych językach w formie wpinek.
Środowisko studentów jest mocno zróżnicowane pod względem najlepszego sposobu uczenia się. Druk 3D pozwala na wykorzystaniu ruchu i dotyku, zmysłów, które, obok wzroku i słuchu, mogą być ważne w procesie uczenia się dla niektórych studentów. Tym samym w pracy z siatkami wykorzystany jest szeroki wachlarz zmysłów, pozwalają one także na zastosowanie wielu różnorodnych ćwiczeń, począwszy od odpowiedniego ułożenia dźwięków w danym języku, poprzez ilustrowanie kontrastu między podobnymi dźwiękami w różnych językach, aż do konieczności poprawiania błędów w układzie. Jest to także narzędzie wielce przydatne w obrazowaniu zmian historycznych w języku poprzez przesuwanie dźwięków.
W ramach współpracy z BON przygotowujemy obecnie zestawy wpinek z symbolami dla języków uczonych na Wydziale Neofilologii: tzn. angielskiego, niemieckiego, francuskiego, hiszpańskiego, portugalskiego, włoskiego, węgierskiego i fińskiego. Planujemy także opracowanie podobnych materiałów do pracy z systemem spółgłosek używanych w tych językach.